01 Gemoglobin näme?
Gemoglobiniň iňlisçe gysgaldylyşy HGB ýa-da Hb.Gemoglobin, gyzyl gan öýjüklerinde kislorody daşaýan ýörite belokdyr.Gany gyzarýan belokdyr.Globinden we gemden durýar.Ölçeg birligi, bir litr gana (1000 ml) gemoglobiniň mukdarydyr.Gemoglobiniň we gyzyl gan öýjükleriniň ulanylyş gymmaty meňzeşdir we gemoglobiniň köpelmegi we peselmegi gyzyl gan öýjüginiň ýokarlanmagynyň we peselmeginiň kliniki ähmiýetine degişlidir.
Gemoglobiniň salgylanma bahasy jynsyna we ýaşyna baglylykda birneme üýtgeýär.Salgylanma diapazony aşakdaky ýaly: uly ýaşly erkek: 110-170g / L, uly aýal: 115-150g / L, täze doglan çaga: 145-200g / L
02 gemoglobin adaty aralykdan pes
Gemoglobiniň peselmegini fiziologiki we patologiki üýtgemelere bölmek mümkin.Patologiki peselme köplenç ganazlygyň dürli görnüşlerinde bolýar we umumy sebäpler:
Ap Aplastiki ganazlyk, leýkoz, miýeloma we süňk ýilik fibrozy ýaly süňk ýilik gematopoetiki disfunksiýasy;
Iron Demir ýetmezçiligi azlygy, sideroblastiki ganazlyk, megaloblastiki ganazlyk, eritropeniýa (fol turşusy we B witamini ýetmezçiligi) ýaly gematopoetiki madda ýetmezçiligi ýa-da peýdalanmak päsgelçiligi;
Surgery Operasiýadan ýa-da şikeslerden soň ýiti gan ýitirilmegi, aşgazan ýarasy, parazit keseli ýaly ýiti we dowamly gan ýitgisi;
Blood Miras sferositozy, paroksismal gijeki gemoglobinuriýa, adaty bolmadyk gemoglobinopatiýa, gemolitik ganazlyk ýaly gan öýjükleriniň aşa ýok edilmegi;
Other Beýleki keselleriň döremegine sebäp bolan ýa-da bilelikde ýüze çykýan ganazlyk (çişme, bagyr keseli, Endokrin ulgamy keseli).
Dürli ganazlyk ýagdaýlary ýüze çykanda, gyzyl gan öýjüklerinde gemoglobiniň dürli derejeleri sebäpli gyzyl gan öýjükleriniň we gemoglobiniň azalmagy derejesi yzygiderli bolýar.Gemoglobini ölçemek, ganazlygyň derejesine düşünmek üçin ulanylyp bilner, ýöne ganazlygyň görnüşine, gyzyl gan öýjükleriniň sanyna we morfologiki gözden geçirilişine, şeýle hem gyzyl gan öýjükleri bilen baglanyşykly beýleki görkezijilere düşünmek üçin edilmeli.
03 Gemoglobin adaty aralykdan ýokary
Gemoglobiniň köpelmegini fiziologiki we patologiki ýokarlanmalara hem bölmek mümkin.Fiziologiki beýiklik belentliklerde köp bolýar we beýik ýerlerde ýaşaýan ýaşaýjylar, düwünçekler, täze doglan çagalar we sagdyn adamlar güýçli maşklar ýa-da agyr fiziki zähmet wagtynda gemoglobiniň köpelmegini başdan geçirip bilerler.Highokary belentlikdäki howadaky kislorod konsentrasiýasy düzlükden pesdir.Sufficienteterlik kislorod islegini üpjün etmek üçin bedeniň öwezini dolmak reaksiýasy bolar, ýagny gemoglobiniň köpelmegine sebäp boljak gyzyl gan öýjükleriniň sany köpeler.Bu köplenç hroniki dag keseli bolan “gipereritroz” diýilýär.Edil şonuň ýaly, düwünçekler we täze doglan çagalar, ýatgydaky gipoksiki gurşaw sebäpli, gemoglobiniň derejesi has ýokary bolup, doglandan 1-2 aý soň ulularyň adaty derejesine düşüp biler.Güýçli maşklara ýa-da agyr fiziki zähmete başlanymyzda, gipoksiýa we aşa köp derleme bolup biler, bu bolsa ganyň ýapyşygyny we gemoglobini ýokarlandyrýar.
Patologiki beýikligi degişlilikde beýiklige we mutlak beýiklige bölmek bolar.Otnositel ýokarlanmak, adatça plazmanyň göwrüminiň peselmegi we ganda görünýän komponentleriň degişlilikde köpelmegi bilen baglanyşykly wagtlaýyn illýuziýa bolup durýar.Suwsyzlandyrylan ganyň konsentrasiýasynda köplenç ýüze çykýar we köplenç güýçli gusmak, köp içgeçme, köp derlemek, köp ýanmak, süýji keseliniň insipidusy we uly dozalarda diuretikleriň ulanylmagy bilen ýüze çykýar.
Mundan başga-da, dokumanyň gipoksiýasy, gandaky eritropoietiniň derejesiniň ýokarlanmagy we süňk ýiliginden gyzyl gan öýjükleriniň çalt çykmagy bilen baglanyşyklydyr:
① Ilkinji polisitemiýa: Bu kliniki tejribede has ýygy duş gelýän hroniki mieloproliferatiw keseldir.Gyzyl gan öýjükleriniň köpelmegi we ak gan öýjükleriniň we trombositleriň köpelmegi bilen ýüze çykýan goýy gyzyl deri mukozasy bilen häsiýetlendirilýär.
Dary Ikinji polikitemiýa: öýken ýürek kesellerinde, obstruktiw amfizemada, sianotik dogabitdi ýürek näsazlygy we adaty bolmadyk gemoglobin keseli;Bu böwrek keseli, gepatosellüler karsinoma, ýatgy fibroidi, ýumurtgalyk düwnügi, böwrek düwünçegi we gidronefroz, polikistik böwrek we böwrek transplantasiýasy ýaly käbir çişler we böwrek keselleri bilen baglanyşyklydyr;Mundan başga-da, maşgalanyň öz-özünden dörän eritropoietiniň konsentrasiýasynyň ýokarlanmagynda we neşe serişdelerinden döreýän gyzyl gan öýjükleriniň köpelmeginde hem görmek bolýar.
04 Sport praktikasynda gemoglobin
Türgenler düýpli tapawutlar bilen gemoglobiniň üýtgemeleriniň giň toparyna eýe.Gemoglobin ýokary ýa-da pes adamlar bolsun, maşk türgenleşigi wagtynda gemoglobiniň üýtgäp durýan amplitudasy, adatça, maşk ýüküniň üýtgemegine laýyk gelýär we ikisi hem belli bir üýtgemeleriň çäginde galýar.Gemoglobine gözegçilik etmek prosesinde, has obýektiw baha bermek we tälim bermek üçin görkezme bermek üçin, her bir türgeniň gemoglobiniň üýtgemegi boýunça aýratyn baha berilmeli.
Intensokary güýçli türgenleşigiň başynda türgenler Hb-iň peselmegine ýykgyn edýärler, ýöne peselmek, adatça, ortaça 10% -e deňdir we sport ukybynyň ep-esli azalmagy bolmaz.Okuw tapgyryndan soň, beden maşklaryň mukdaryna uýgunlaşanda, Hb konsentrasiýasy ýene-de ýokarlanar we ortaça derejesi bilen deňeşdirilende takmynan 10% ýokarlanar, bu bolsa kämilleşdirilen funksiýanyň we sport ukybynyň beýanydyr.Bu döwürde türgenler ýaryşlarda köplenç has gowy çykyş edýärler;Hb derejesi henizem ýokarlanmasa ýa-da okuwdan soň peselýän tendensiýany görkezse, asyl esasy bahasyny 10% -den 15% -e çenli ýokarlandyrsa, bu maşk ýüküniň ýokarydygyny we bedeniň henizem maşklara uýgunlaşmandygyny görkezýär ýüklemek.Bu wagt okuw meýilnamasyny we bäsdeşlik meýilnamasyny düzetmäge, iýmitleniş goşundylaryny berkitmäge üns berilmelidir.
Şonuň üçin gemoglobini ýüze çykarmak prosesinde tälimçilere material saýlamaga kömek edip biljek esasy sport türgenleşigini, çydamlylyk türgenleşigini ýa-da türgenler üçin çalt taýýarlygy kesgitlemek bolýar.
05 Gemoglobini anyklamak
Gemoglobiniň tapylmagy, laboratoriýa barlagy üçin hassahanada gan almagyny talap edýär we köplenç ulanylýan ölçeg usuly gan öýjük analizatorynyň kolorimetriýasydyr.Gan öýjük analizatoryny ulanyp, gemoglobiniň konsentrasiýasyny awtomatiki analiz edip bolýar.Umumy hassahanalarda gemoglobiniň sanyny aýratyn barlamagyň zerurlygy ýok, ganyň yzygiderli barlaglarynda gemoglobiniň sanalmagy bar.
06 Göçme gemoglobin analizatory
Göçmegemoglobin analizatoryadam kapilýarlarynyň ýa-da damarlarynyň ganynda gemoglobiniň konsentrasiýasyny kesgitlemek üçin ýagtylygy şöhlelendirmek prinsipini ulanýan analizator.Gemoglobin metrýönekeý amal arkaly çalt netijeleri gazanyp biler.Gurak himiki synag zolagyny tapmak üçin kiçijik, göçme, işlemek üçin ýönekeý we çaltgemoglobin monitory.Barmagyň ganyndan diňe bir damja bilen hassanyň gemoglobini (Hb) derejesi we gematokrit (HCT) 10 sekundyň içinde ýüze çykarylyp bilner.Levelshli derejedäki hassahanalarda ideg synagyny geçirmek üçin örän amatly we jemgyýetçilik fiziki barlag çärelerinde wagyz etmek we ulanmak üçin has amatlydyr.Adaty kesgitleme usullary, gan nusgalaryny ýygnamagy we synag üçin laboratoriýa gaýtarylmagyny talap edýär, bu agyr iş ýüki we kliniki saglygy goraýyş işgärleriniň hassalar we maşgalalary bilen öz wagtynda aragatnaşyk saklamagy amatsyz.Şeýle-de bolsa, göçme gemoglobin metrleri munuň üçin has gowy çözgüt hödürleýär.
Iş wagty: Iýul-20-2023