1.0Inkubasiýa döwri we kliniki aýratynlyklar
Covid-19Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy tarapyndan agyr ýiti dem alyş sindromy korona-wirus 2 (SARS-CoV-2) bilen baglanyşykly täze kesele berlen resmi at.“Covid-19” -yň ortaça inkubasiýa döwri 4-6 gün töweregi we bu gerek
ölmek ýa-da dikeltmek üçin hepdeler.Alamatlara görä, 14 günüň ýa-da ondanam köp wagtyň dowamynda ýüze çykýarBi Q we başgalar (nd)öwrenmek.Alamat ýüze çykandan Covid-19 hassalarynda döş KT barlagynyň dört ewolýusiýa tapgyry;ir (0-4 gün), ösen (5-8 gün), iň ýokary (9-13 gün) we siňdiriş (14+ gün) (Pan F we ş.m.nd).
Covid-19 hassalarynyň esasy alamatlary: gyzzyrma, üsgülewük, mialgiýa ýa-da ýadawlyk, ekspektasiýa, kelle agyry, gemoptiz, içgeçme, dem gysmak, bulaşyklyk, bokurdak agyry, rinoreýa, döş agyry, gury üsgülewük, anoreksiýa, dem almakda kynçylyk, ekspektoriýa, ýürek bulanma.Bu alamatlar, uly ýaşly adamlarda we süýji keseli, demgysma ýa-da ýürek keseli ýaly adamlarda agyr bolýar (Wiwattanakulvanid, 2021-nji sahypa).
2.0 Geçiriş ugry
“Covid-19” -yň göni we gytaklaýyn aragatnaşyk üçin iki ugry bar.Göni aragatnaşyk aragatnaşygy, hapalanan barmak bilen agzyňa, burnuňa ýa-da gözüňe degip, Covid-19-yň ýaýramagydyr.Hapalanan zatlar, dem alyş damjalary we howadan ýokanç keseller ýaly gytaklaýyn aragatnaşyk geçirmek üçin bu Covid-19-yň ýaýramagynyň başga bir usulydyr.Remuzzi（2020）Lancetdäki kagyzy wirusyň adamdan adama ýokaşandygyny tassyklady
3.0Covid-19 öňüni almak
COVID-19-yň öňüni almak fiziki aralygy, maskalar, el ýuwmak we öz wagtynda synag ýaly gorag enjamlaryny öz içine alýar.
Fiziki aralyk:Beýlekilerden 1 metrden gowrak fiziki aralyk infeksiýa howpuny azaldyp biler we 2 metr aralyk has täsirli bolup biler.Covid-19 ýokaşma töwekgelçiligi, ýokaşan adamdan uzaklyk bilen ýokary baglanyşykda.Infectedokançly näsaga gaty ýakyn bolsaňyz, öýkeniňize girýän Covid-19 wirusyny goşmak bilen damjalary dem almaga mümkinçilik bar.
Paýlaw enjamlary:N95 maskalary, hirurgiki maskalar we äýnek ýaly gorag enjamlarynyň ulanylmagy adamlary goraýar.Infectedokanç adam asgyranda ýa-da üsgürse, hapalanmagyň öňüni almak üçin lukmançylyk maskalary zerurdyr.Lukmançylyk däl maskalar dürli matalardan we material kombinasiýalaryndan ýasalyp bilner, şonuň üçin lukmançylyk däl maskalary saýlamak gaty möhümdir.
Hwe ýuwmak:Healthhli saglygy goraýyş işgärleri we dürli ýaşdaky halk köpçüligi el arassaçylygy bilen meşgullanmalydyrlar.Iň azyndan 20 sekunt sabyn we suw bilen yzygiderli we düýpli ýuwulmagy ýa-da alkogol esasly el arassalaýjy, esasanam köpçülik ýerlerinde gözüňize, burnuňyza we agzyňyza degeniňizden, üsgülewükden ýa-da asgyrmadan we nahardan öň maslahat berilýär.Şeýle hem ýüzüň T-zonasyna (göz, burun we agz) degmezlik möhümdir, sebäbi wirus ýokarky dem alyş ýollaryna girýär.Eller köp ýüzlere degýär we wiruslar elimizden ýaýrap bilýär.Hapalanansoň, wirus gözüň, burnuň we agzyň gyjyndyrmalary arkaly bedene girip biler(BSG).
Özisynag:öz-özüňi barlamak adamlara wirusy wagtynda anyklamaga we dogry jogap bermäge kömek edip biler.COVID-19 synagynyň ýörelgesi, dem alyş ulgamyndan wirusyň subutnamalaryny tapyp, Covid-19 ýokaşmasyny anyklamakdyr.Antigen synaglary Adamyň işjeň ýokaşandygyny ýa-da ýokdugyny anyklamak üçin Covid-19 wirusyny emele getirýän beloklaryň böleklerini gözläň.Nusga burun ýa-da bokurdakdan ýygnalar.Antigen synagynyň oňyn netijesi, adatça, örän takykdyr.Antikor synaglary Öňki infeksiýalaryň bardygyny ýa-da ýokdugyny anyklamak üçin Covid-19-a sebäp bolýan wirusa garşy gandaky antikorlary gözläň, ýöne işjeň ýokanç keselleri anyklamak üçin ulanylmaly däl.Gandan bir nusga ýygnalar we synag çalt netijeleri berer.Synag wiruslary däl-de, antikorlary kesgitleýär, şonuň üçin bedeniň tapmak üçin ýeterlik antikor öndürmegi üçin birnäçe gün ýa-da hepde gerek bolup biler.
Reference:
1.Bi Q, Wu Y, Mei S, Ye C, Zou X, Zhang Z we ş.m.Şençzhenen Hytaýda COVID-19 epidemiologiýasy we ýokaşmagy: 391 hadysanyň derňewi we ýakyn aragatnaşyklarynyň 1,286-sy.medRxiv.2020. doi: 10.1101 / 2020.03.03.20028423.
2.12.Pan F, Ye T, Gün P, Gui S, Liang B, Li L we ş.m.Koronawirus keselinden (COVID-19) gutulanda döş KT-de öýkeniň üýtgemegi.Radiologiýa.2020;295 (3): 715-21.doi: 10.1148 / radiol.2020200370.
3.Wiwattanakulvanid, P. (2021), “Covid-19 hakda köplenç soralýan on sorag we Taýlanddan alnan sapaklar”, Saglyk gözlegleri Journalurnaly, Tom.35 4 4, s.329-344.
4.Remuzzi A, Remuzzi G. COVID-19 we Italiýa: indiki näme?Lancet.2020;395 (10231): 1225-8.doi: 10.1016 / s0140-6736 (20) 30627-9.
5.World saglyk gurama [BSG].Koronawirus keseli (COVID-19) köpçülige maslahat.[2022-nji ýylyň aprelinde getirildi].Şu ýerden alyp bilersiňiz: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public.
Iş wagty: Maý-07-2022